Schwalbe,
Vespa des Ostens

Ale jazda...

Określenie "Vespa wschodu" w stosunku do Simsona Schwalbe jest chyba nieco na wyrost - ten mały NRD-owski skuter ani nie wyznaczył trendów w budowie jednośladów, ani nie stał się ikoną kultury masowej. Przez cały okres produkcji, od 1964 do 1986 roku wyprodukowano nieco ponad milion sztuk wszystkich wersji Schwalbe, podczas gdy do połowy lat osiemdziesiątych produkcja Vespy to blisko dziesięć milionów sztuk.

Jedyną gwiazdą światowego kina dosiadającą "Schwalbiny" na dużym ekranie jest Franka Potente w "Biegnij Lola, biegnij", gdzie wszystko zaczyna się od kradzieży żółtej Schwalbe. Ale na pewno łączy oba jednoślady idea prostego, wygodnego i dostępnego pojazdu "dla każdego" - w przypadku Simsona zrealizowana na miarę skromnych, socjalistycznych możliwości. Najlepszą chyba miarą tego sukcesu jest to, że choć od zakończenia produkcji Schwalbe minęło ponad dwadzieścia lat, widok "Jaskółki" na ulicach Berlina czy Drezna nadal nie jest rzadkością.

"Schwalbina" w środku

Pomimo tego podobieńswa koncepcji kontrukcje Vespy i Schwalbe różnią się diametralnie. Gdy Vespa to realizacja idei antymotocykla, Schwalbe jest motocyklem wtłoczonym w formę skutera. Pod blaszaną, skuterową karoserią kryje się otwarta, rurowa rama. Silnik zblokowany ze skrzynką biegów umieszczony jest "po motocyklowemu" między stopami kierowcy, czego efektem jest stosunkowo wysoki tunel. Napęd przeniesiony jest na tylne koło przez tradycyjny - choć całkowicie osłonięty - łańcuch. Koła - duże, szprychowe szesnastki zawieszone są na dwustronnych wahaczach - z przodu na pchanym, z tyłu wleczonym. Typowo skuterowe jest umieszczenie zbiornika paliwa pod siedzeniem, osłona przednia oraz podnóżki kierowcy, na których można postawić całą stopę. Pasażer musi się już zadowolić tradycyjnymi motocyklowymi rozkładanymi stopkami.

Schwalbe produkowano w dwóch seriach różniących się silnikiem. Od 1964 do 1980 produkowano modele KR51 i KR51/1 z silnikami M53 i M53/1, a od 1980 do 1986 KR51/2 z silnikami M531 i M541.

Oba silniki to jednocylindrowe dwusuwy o pojemności 50cm3, chłodzone powietrzem. Silniki serii M53 zostały zaprojektowane specjalnie dla Schwalbe. Osiągają one moc 2,65kW przy 5750obr/min. W związku z przeznaczeniem do skutera są wyposażone w zamontowaną na kole magnesowym dmuchawę chłodzącą i odpowiednią obudowę cylindra. Silnik przez mokre, jednotarczowe sprzęgło napędza zintegrowaną skrzynkę biegów o trzech przełożeniach. Skrzynka działa na zasadzie stale zazębionych kół przesuwnych ze sprzęgłami kłowymi i pojedynczym wodzikiem. Zależnie od wersji zmiana biegów odbywa się za pośrednictwem linki i pokrętnej rączki (lewej) lub dźwigni nożnej.

M53 M531
Silnik M53 - 2,65kW przy 5750obr/min Silnik M531 - 2,72kW przy 5500obr/min

Silniki M531 i M541 to doskonale znane jednostki napędowe stosowane w motorowerach S51 i skuterach SR51. Poprzez zmianę w stosunku do M53 proporcji skoku i średnicy tłoka, przy zachowaniu pojemności skokowejzmieniono charakterystykę silnika, obniżając obroty momentu maksymalnego. Dzięki temu silniki te osiągają moc 2,72kW przy 5500obr/min i zarazem są bardziej elastyczne. Skrzynka biegów, trzy- lub czterobiegowa (w M541), działa na zasadzie wybieraka kulkowego łączącego odpowiednią parę kół zębatych z wałkiem zdawczym. Wszystkie wersje mają zewnętrzny mechanizm zmiany biegów w postaci dźwigni nożnej. W silnikach tych zrezygnowano z dmuchawy i chłodzenie odbywa się wyłącznie swobodnym opływem powietrza.

Schwalbe z silnikiem M53 można rozpoznać na pierwszy rzut oka po wydechu wyprowadzonym na lewą stronę, podczas gdy M531 i M541 mają wydech wyprowadzony na prawą.

Poza podstawowym oświetleniem Schwalbe ma, jak na motorower z lat sześćdziesiątych, bardzo bogate wyposażenie elektryczne: światło stop, kierunkowskazy, kontrolkę "luzu", sygnał dźwiękowy i światło postojowe. Wyposażona jest też w akumulator o pojemności 4Ah zapewniający stałe napięcie zasilania dla kierunkowskazów i klaksonu nawet przy niskich obrotach silnika oraz działanie światła postojowego przy wyłączonym zapłonie.

Lekko toczące się, duże koła, blisko 90o skręt kierownicy, mała masa (80kg) i szerokość sprawiają, że w pierwszym kontakcie Schwalbe bardziej przypomina rower niż skuter. Ale wrażenie to znika natychmiast po uruchomieniu silnika - ponad 3KM przenoszone przez "sztywną" mechaniczną skrzynkę biegów zapewniają niepozornej "Schwalbinie" zaskakująco dobre przyspieszenie i prędkość maksymalną 60km/h. (W NRD była to maksymalna prędkość dla motorowerów).

Szesnastocalowe koła dają pewne "motocyklowe" prowadzenie, a w połączeniu z długimi wahaczami i dużym skokiem zawieszenia sprawdzają się nawet na najbardziej dziurawych i wyboistych drogach.

Oczywiście nie ma róży bez kolców. Mechaniczne, bębnowe hamulce o stosunkowo niewielkiej średnicy zmuszają kierowcę do myślenia z wyprzedzeniem. Szczególnie przy 70km/h... Małe wymiary w połączeniu z dużą średnicą kół sprawiają, że Schwalbe jest praktycznie pozbawiona schowków. Pomiędzy kanapą a zbiornikiem paliwa można upchnąć skromny zestaw narzędzi, szmatkę i małą 300cm3 butelkę oleju. W wyprofilowaniu spodu kanapy zmieści się jeszcze oryginalna pompka do kół "Saxonia". Poza tym pozostaje tylny bagażnik i możliwość postawienia torby czy plecaka między nogami na osłonie silnika.

Dla tych, którym to nie wystarczało, produkowano dwukołową przyczepkę oraz siedzenie dla dziecka montowane przed kierowcą. Cóż, w socjalizmie motorower musiał starczyć za pojazd rodzinny...

...

Więcej o Schwalbe:

Dane regulacyjne (w przygotowaniu).

Dziwne i ciekawe - informacje o kłopotliwych, zabawnych i ciekawych rozwiązaniach technicznych (w przygotowaniu).

Iskra czy paliwo? - pomoc w identyfikacji usterek (w przygotowaniu).

Strona z dokumentacją do różnych modeli Simsona (niem.).

Instrukcja do Schwalbe 1975 (niem.).

Książka napraw motorowerów Simson 1972 (niem.).

Doskonałe schematy instalacji (niem.).

Sklep w Berlinie - mają części do wszystkich modeli Simsona, również sprzedaż wysyłkowa (niem.).

Katalog części zamiennych do Schwalbe (niem.).


(cc) 2009 Maciej Szymański
Tekst i ryusinki objęte licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 2.5 Polska

Creative Commons